2024 წლის 5 დეკემბერს, თბილისში, თავის საცხოვრებელ ბინაში, შინაგან საქმეთა სამინისტროს

თანამშრომლებმა დააკავეს 28 წლის ანდრო ჭიჭინაძე – ახალი თეატრის ცნობილი მსახიობი და პროევროპული საპროტესტო მოძრაობის აქტიური მონაწილე.

„მე გავიფიცე!“ – დაწერა მან სოციალურ ქსელში დაკავებამდე ერთი დღით ადრე. ამ ფრაზით მან აღნიშნა თავისი ურყევი პოზიცია – წინააღმდეგობა ავტორიტარიზმის წინააღმდეგ, ბრძოლა ქვეყნის ევროპული მომავლისთვის. პროკურატურა ჭიჭინაძეს 29 ნოემბერს რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე პროევროპულ საპროტესტო აქციაზე პოლიციელის მიმართულებით ჯოხის სროლას ედავება. მას ბრალი წაყენებული აქვს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 225-ე მუხლით – ჯგუფური ძალადობის ორგანიზება და მასში მონაწილეობა. ამავე დანაშაულს ედავებიან ონისე ცხადაძეს, გურამ მირცხულავას, ლუკა ჯაბუას, ჯანო არჩაიას, რუსლან სივაკოვს, რევაზ კიკნაძეს, გიორგი ტერაშვილს, ვალერი თეთრაშვილს, სერგეი კუხარჩუკსა და ირაკლი ქერაშვილს, რაც 4-დან 6 წლამდე პატიმრობას ითვალისწინებს.

2024 წლის დეკემბერში, დაკავებიდან 48 საათში სასამართლომ 11-ვე დაკავებულს აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობა შეუფარდა. საქმეების არსებითი განხილვა იანვარში უნდა დაწყებულიყო, თუმცა პროკურატურამ გამოძიების ვადის ორი თვით გახანგრძლივება მოითხოვა, არგუმენტით, რომ მტკიცებულებების შესაგროვებლად დრო არ ეყოთ. მოსამართლემ მოთხოვნა დააკმაყოფილა, რაც აღკვეთის ღონისძიების გადახედვის საფუძველი გახდა. დაკავებულების ადვოკატებს მიაჩნიათ, რომ პროკურატურა გამოძიების გახანგრძლივების საჭიროებას ვერ ასაბუთებს, რადგან ამ უწყებისთვის უკვე მიცემული ორი თვეც ეფექტიანად ვერ გამოიყენა.

ანდრო ჭიჭინაძე ოპოზიციის ლიდერის, ელენე ხოშტარიას დეიდაშვილია, რაც 20 იანვარს ქართული ოცნების ლიდერმა მამუკა მდინარაძემ ახსენა, რომელმაც მას რუსეთისგან დაფინანსების მიღებაში დასდო ბრალი და ბრალის აღიარების სანაცვლოდ თავდებში ჩადგომა შესთავაზა. ჭიჭინაძემ მას ციხიდან უპასუხა, და შეახსენა რომ მდინარაძე უდანაშაულო ადამიანზე საუბრობს. “მამუ, ძაან საყვარელი ხარ, მარა, არ დაგავიწყდეს, რო უდანაშაულო ადამიანზე ლაპარაკობ”.

თავად სასამართლო პროცესები გამოირჩეოდა მნიშვნელოვანი სამართლებრივი დარღვევებით. დაცვის მხარის განცხადებით, მოსამართლე ქეთევან ჯაჭვაძემ სრულად უგულებელყო უდანაშაულობის პრეზუმფცია, პროკურატურამ კი ვერ წარმოადგინა კონკრეტული მტკიცებულებები ბრალდების დასამტკიცებლად. განსაკუთრებული შეშფოთება გამოიწვია იმ ფაქტმა, რომ წინასწარი პატიმრობის შეფარდებისას სასამართლომ არ განიხილა ნაკლებად მკაცრი აღკვეთის ღონისძიების ალტერნატივები, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ პრაქტიკას. ადვოკატთა კავშირის განცხადებით, ეს წარმოადგენს სასამართლოს პოლიტიზაციის კიდევ ერთ მტკიცებულებას.

მსახიობმა სხდომაზე თავი შეადარა მწერლის, ფრანც კაფკას პერსონაჟს, რომელსაც სასამართლო პროცესი აქვს და არ იცის, რა ხდება მის თავს. „ეს რომანი არის გაურკვევლობაზე. წიგნი აბსურდზე, ამ გაურკვევლობის შეგრძნებაზე. სულ ვფიქრობდი, რომ ეს შეგრძნება პრაქტიკაში როგორ უნდა გაცოცხლდეს-მეთქი. რაღაცნაირად მოხერხდა და უცნაურია, ერთი მხრივ და მეორე მხრივ - საინტერესო“, - მიმართა მან მოსამართლეს და ბოლოს დასძინა: „ჩვენ ადამიანებად გვაყალიბებს არა მხოლოდ წარსული, არამედ როგორ აღვიქვამთ და ვხედავთ მომავალს“.

პროცესის მიმდინარეობისას გამოვლინდა არაერთი დარღვევა: სასამართლოს სხდომა გაიმართა დაჩქარებული წესით, დაცვის მხარეს კი არ მიეცა საკმარისი დრო მტკიცებულებების შესასწავლად; მოსამართლემ არ დაუშვა დაცვის მხარის მიერ წარმოდგენილი ზოგიერთი მასალა, რომელიც ბრალდების უსაფუძვლობას ადასტურებდა; სასამართლომ უგულებელყო დაცვის მხარის შუამდგომლობები, რომლებიც უკავშირდებოდა ალტერნატიული აღკვეთის ღონისძიების გამოყენების შესაძლებლობას;

ბრალდების მხარემ ვერ წარმოადგინა არცერთი ვიდეო ან ფოტომტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა, რომ ჭიჭინაძე მონაწილეობდა ძალადობაში. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ მოსამართლემ დააკმაყოფილა პროკურატურის შუამდგომლობა პატიმრობის გაგრძელების თაობაზე, მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლოს არ უმსჯელია ბრალდებულების პიროვნების, საქმიანობის, ოჯახური ან ქონებრივი მდგომარეობის შესახებ. „რაღაც ჯგუფში ვართ მოაზრებული, თითქოს ერთობლივი „დანაშაული“ ჩავიდინეთ, მაგრამ ერთმანეთს საერთოდ არ ვიცნობთ. პლუს ამას, სხვადასხვა დღეს გვედავებიან.“

5 მარტის პროცესზე მსახიობმა პროკურორებს მიმართა და თქვა, რომ მისთვის გაუგებარია რას ედავებიან და წარდგენილი ბრალი ჰგავს აბსურდის ჟანრის მწერლის ეჟენ იონესკოს პერსონაჟების საუბარს.

“კონკრეტულად რას მედავებით? ანდრო ჭიჭინაძემ იქ რა დააშავა, ეგ არის გაუგებარი. ჯგუფურობას არ სჭირდება ნაცნობობაო და ერთმანეთის ცნობაო, ესეც ახალი გამოგონებაა. როგორ შეიძლება ჩვენ გვერქვას ჯგუფი და საერთო ნაცნობებიც არ გვყავდეს და ამ გადასარევი ადამიანების ნახევარი ერთ სასამართლოზე გავიცანი, ნახევარი მეორეზე. რაღაც ჯგუფში ვართ მოაზრებული “დანაშაული” ჩავიდინეთი და ერთმანეთს არ ვიცნობთ. პლუს ამას სხვადასხვა დღეზე გვედავებით.”

4 მარტს გიგინეიშვილის ცნობით ჭიჭინაძის საჩივარი სტრასბურგის სასამართლოში გაიგზავნა.

მსახიობის დაკავებას საერთაშორისო გამოხმაურება მოჰყვა. ევროპის კინოაკადემიამ მისი დაუყოვნებელი გათავისუფლება მოითხოვა, ხოლო უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა განაცხადეს, რომ საქმე აშკარა პოლიტიკური დევნის მაგალითია. „ახალი თეატრის“ დასმა ულტიმატუმი წაუყენა ხელისუფლებას, რომ თუ მათი მსახიობი არ გათავისუფლდებოდა, ისინი საპროტესტო მანიფესტს დაიწყებდნენ, ვადა 21 იანვარს გავიდა და პროტესტის ფარგლებში თეატრის დასი რეგიონებში მართავს მანიფესტაციებს.

ორგანიზაცია "საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველო" და "საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა" (GDI) ანდრო ჭიჭინაძის საქმეს პოლიტიკურად მოტივირებულ დევნად აფასებენ. GDI-მ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2012 წლის N1900 რეზოლუციის კრიტერიუმებზე დაყრდნობით, ოფიციალურად დაასკვნა, რომ ანდრო ჭიჭინაძე პოლიტპატიმარია და მისი პატიმრობა წმინდა პოლიტიკური მიზნებით არის გამოწვეული.

GDI მიიჩნევს, რომ ჭიჭინაძის პატიმრობა რეზოლუციის მინიმუმ „b“ და „e“ კრიტერიუმებს აკმაყოფილებს, რაც გულისხმობს, რომ: პატიმრობა შეეფარდა წმინდა პოლიტიკური მიზნების გამო, რომელსაც არ აქვს კავშირი რაიმე სამართალდარღვევასთან და პატიმრობა არის იმ სამართალწარმოების შედეგი, რომელიც აშკარად უსამართლო იყო და ჩანს, რომ უკავშირდება სახელისუფლებო ორგანოების პოლიტიკურ მოტივებს.

ანგარიშის მიხედვით პროკურატურის მიერ წარმოდგენილ საქმის მასალებში არ არის არანაირი მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა ბრალდებულთა მიერ ძალადობრივი ჯგუფის ორგანიზებას, მათ ნაცნობობას ან ურთიერთშეთანხმებულ მოქმედებას. ანდრო ჭიჭინაძის საქმეში არ არსებობს დაზარალებული პირი. პროკურატურა სისხლის სამართლებრივ დევნას საპროტესტო აქციების იმიჯის დასაზიანებლად და საზოგადოების დაშინების ინსტრუმენტად იყენებს. ჭიჭინაძის მიმართ გამოყენებული პატიმრობა წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს სტანდარტებთან.

ეს საქმე საქართველოში სასამართლოს დამოუკიდებლობის, სამართლიანი სასამართლოს უფლებისა და გამოხატვის თავისუფლების ტესტია. ბრალდებები დაუსაბუთებელია, მტკიცებულებები არ არსებობს, ხოლო სასამართლოს გადაწყვეტილებები მმართველი ძალის გავლენით მიიღება.